معاونت غذا و دارو

 به گزارش روابط عمومی معاونت غذا و داروی اهواز، مقاومت میکروبی، تهدید جدی برای سلامت عمومی است.

بسیاری از افراد جامعه از این موضوع بی اطاع هستند.  به همین منظورهفته جهانی آگاه سازی داروهای ضدمیکروبی همه ساله از ۲۷ آبان لغایت ۳ آدرمی شه هدف از این هفته افزایش سطح آگاهی مردم  در خصوص داروهای ضد میکروبی و پدیده مهم مقاومت در برابر داروهای ضد میکروبی و همچنین  تشویق  و ترویج بهترین شیوه ها و راهکارها  در بین عموم مردم –کارکنان بهداشتی و سیاست گذاران برای جلوگیری  گسترش بیشترپدیده مقاومت میکروبی است

منظور از داروهای ضد میکروبی چیست؟

انسانها بیش از ۲۰۰۰ سال قبل ترکیباتی با ویژگی‌های ضد میکروبی مورد استفاده قرار می دادند. مصریان و یونانیان باستان از عصاره‌های گیاهی خاص برای درمان عفونت‌ها استفاده می‌کردند  در آن زمانها  بیماریهای عفونی یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در جامعه بشری  یود تا اینکه در سال ۱۹۲۸ الکساندر فلیمینگ برای اولین بار قارچی با ویژگی‌های ضد میکروبی را کشف کرد که در نهایت داروی پتی سیلین نام گرفت و جان هزاران  سرباز رو در جنگ جهانی دوم نجات داد و تاکنون میایونها انسان از این دارو استفاده کرده و سود برده اند

 داروهای ضد میکروبی ترکیبیاتی است که میکروارگانیسم‌ها را از بین برده یا رشد آن‌ها را متوقف می‌کند. داروهای ضد میکروبی براساس نوع میکروارگانیسمی که علیه آن فعالیت می‌کنند تقسیم‌بندی می‌شوندبرای مثال ضد قارچها یا ضد انگلها یا ضد ویروسها ودسته مهمی که بعنوان ضد باکتری ها هستن  که معروف به آنتی بیوتیک ها می باشند در بین افراد جامعه نلقی که از داروهای ضد میکروبی وجود داره همین آنتی بیوتیکها است البته دسته دیگری از ترکیبات ضد میکروبی وجود دارد تحت عنوان ضد عفونی کننده ها که کاملاً غیر انتخابی عمل نموده و تمامی عوامل میکروبی را از بین می‌برند

تعریف مقاومت میکروبی و اینکه مقاومت میکروبی چگونه رخ می دهد   به طور دقیق می توان گفت مقاومت میکروبی یعنی عوامل بیماریزاا  مثل ویروسها- باکتری و قارچها به گوته ای تغییر کنند یا در آنها توانایی ایجاد شود که داروهای ضد میکروبی بر روی آنها بی اثر شوند.مقاومت به آنتی بیوتیکها در واقع زیر مجموعه مقاومت میکروبی است و به باکتری هایی که به آنتی بیوتیکها مقاوم هستند گفته می شود  در واقع در مقاومت میکروبی، میکروب ها در می یابند که چگونه اثر داروها را برای کشتن و یا ضرر زدن به آن ها متوقف کنند

باکتری ها به طرق مختلف نسبت به آنتی بیوتیکها می توانند مفاوم شوند برای نمونه موادی را ترشح می کنند  که آنتی بیوتیکها را تجزیه یا بی ائرر می کند یا…….

وقتی آنتی بیوتیک مصرفی می شود باعث مرگ باکتری های آسیب پذیر می شود به این ترتیب با حذف باکتری های ضعیف با کتری ها مقاوم و قویتر باقی می مانندو تکثیر پیدا می کنند و همچنین ژن مفاومت  به  آنتی بیوتیک را به سایر باکتری ها انتقال می دهند و به این شکل مقاومت به آنتی بیوتیک اتفاق می افتد مشکل دیگری که وجود دارد.اما مقاومت میکروبی از این نظر اهمیت دارد  که درمان عفونتها دیگر به سختی انجام می شود . در مواردی یک عفونت ساده می تواند منجر به مرگ شود.نکته نگران کننده این هست که سرعت تولید داروهای جدید که جایگزین داروهای قبل برای درمان عفونت مقاوم باشند بسیار کمتر از سرعت مقائم شدن باکتری ها به آنتی بیوتیکها است برای مثال ۱۰ تا ۱۵ سال طول می کشد تا یک آنتی بیوتیک جدید کشف شود

تمام افراد و گروه های سنی جامعه در معرض خطر پدیده مفاومت میکروبی هستن ولی در این بین افراد دارای بیماری زمینه ای  مانند .. از حساسیت بیشتری برخوردارند  .

مقاومت میکروبی چه پیامدهایی دارد؟

• با گسترش مقاومت میکروبی ممکن است درمان عفونت های کوچک و ساده ای که به آسانی درمان می شوند با مشکل جدی مواجه شود. بزرگ ترین مشکل موجود، گسترش مقاومت چندوجهی میکروب های مقاوم است. به طوری که یک میکروب به بیش از یک داروی ضدمیکروب مقاوم می شود. وقتی میکروب ها مقاوم به درمان هستند مجبوریم از داروهای قوی تر با اثرات جانبی بیشتر استفاده کنیم. البته باید توجه داشت که هر میکروب به تعداد محدودی آنتی ببوتیک حساس است و این طور نیست که یک آنتی بیوتیک بتواند همۀ انواع باکتری ها را از بین ببرد.
• اگر میکروب به تعداد زیادی از داروها مقاوم شود، درمان عفونت ناشی از آن میکروب بسیار مشکل یا حتی غیرممکن خواهد بود. کسی که به عفونت مقاوم به داروی معینی مبتلا شده، می تواند این عفونت را به شخص دیگری منتقل نماید. در این صورت بیماری مقاوم به درمان، در جامعه انتشار می یابد که می تواند منجر به ناتوانی و مرگ افراد شود.
• بیماران مبتلا به باکتری های مقاوم به دارو، مدت طولانی تری در بیمارستان بستری می شوند و هزینه زیادی را متحمل می شوند. به علاوه احتمال مرگ ناشی از عفونت دراین افراد بالاست. زیرا برای درمان آنها، باید از داروهای سمی تر و گرانتر استفاده شود. این بدان معنی است که این بیماران رنج بیشتری متحمل شده و هزینه بیشتری برای درمان می پردازند.
• با گسترش مقاومت میکروبی، درمان بیماری ها طولانی تر و پیچیده تر شده و مراجعات بیماران به پزشک بیشتر و حضور آنها در بیمارستان طولانی تر خواهد شد. البته این فقط بیماران نیستند که از این نتایج رنج می برند، بلکه افراد سالم هم ضربه خواهند خورد. زیرا باکتری های مقاوم، به سرعت بین اعضای خانواده، همکاران و همکلاسی های فرد گسترش یافته و سلامت جامعه با انواع مقاوم تر میکروب، که به سختی و با هزینه زیاد درمان می شود، تهدید خواهد شد. یکی از داروهایی که مصرف بی رویه آن در سال های اخیر موجب پیدایش انواع باکتری های مقاوم به این دارو شده، پنی سیلین است.

تخمین زده می شود که تا سال ۲۰۵۰ سالانه ۱۰ میلیون انسان به دلیل مفاومت میکروبها به داروها  جان خودرا از دست می دهند در حال حاضر سالانه ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار عفونت مقاوم به آنتی بیوتیک در امریکا شناخته می شود که ۳۵ هزار مورد آن منجر به مرگ می شود  سازمان بهداشت جهانی مقاومت میکروبی را جزو ۱۰ تهدید اول حیات بشر می داند  و اگر در این زمینه اقدام عاجلی صورت نگیرد بشر به دوران پیش از کشف آنتی بیوتیکها بر می گردد که یک بیماری عفونی ساده جان انسانهارو می گیرد و  انجام خدمات پزشکی مدرن مانند اعمال جراحی دیگر غیر ممکن می شود در صورت فراگیر شدن پدیده مقاومت میکروبی ما به زمانی برمی گردیم که بیماریهای عفونی مانند سل مالاریا طاعون جان میلیونها انسان را می گرفت اگر بخواهیم دوران گسترش و همه گیری مقاومت به داروهای ضد میکروبی رو شبیه سازی کنیم می توانیم به دوران کرونا و پاندمی کووید اشاره کنیم

عوامل موثر بر ایچاد مقاومت میکروبی

۱- مصرف آنتی بیوتیک ها در بیماریهایی که نیاز به مصرف این داروها وجود ندارد مانند اکثر سرماخوردگی ها ، انفلونزا یا اسهال های غیر باکتریایی –از مهمترین علل ایچاد مقاومت به آنتی بیوتیکها مصرف و تجویز بی رویه آنها است میزان مصرف آنتی بیوتیک در کشور ما تفریبا ۱۴ تا ۱۶ برابر استاندارد جهانی است در صورت مصذف آنتی بیوتیکها در مواردی که عامل بیماریزا غیر باکتری باشه نتنها بیماری و علایم بهبود نمی یابد بلکه فرد در معرض عوارض خطرناک دارویی قرار می گیرد و هزینه های زیادی را متحمل می شود

۲-اعمال فشار بر پزشک معالج و درخواست آنتی بیوتیک خصوصاً انواع تزریقی توسط بیمار و یا همراهان وی شرح در حصوص عوارض جانبی(مثل خس خس سینه کهیر شوک آناغیلاکسی- و ترزیق حتما زیر نظر پزشک و در مراکز مجهز

۳- و مصرف خودسرانه و بدون تجویز پزشک  -مادر اگر این مادر به عواریکه آنتی بیوتیکها می توانند برای طف ش داشته باشند آگاه بود قطعا زیر بار مصرف آتی بیوتیک نمی رفت

۴-تماس نابجا و غیر ضروری با بیماران مبتلا به بیماریهای عفونی

۵-مصرف نابجا و بیش از حد از مواد آنتی باکتریال و گندزدا

۶-عدم دقت در انتخاب و تجویز آنتی بیوتیک های موثر-  بهداشت جهانی اعلام کرده ۳۰ درصد از نسخ حاوی آنتی بیوتیک قافد لزوم تجویز آنتی بیوتیک بوده یا آنتی بیوتیک صحیح  انتخاب نشده درصد نسخ حاوی آنتی بیوتیک ها درجهان ۲۵ درصد است در حالی که در کشور ایران حدود ۴۰ درصد است

۷-استفاده  نادرست از داروهای آنتی میکروبیال در درمان و یا پرورش دامها، طیور و آبزیان

به علت احتمال انتقال مقاومت از حیوان به انسان سلامت عمومی جامعه را به خطر اندازد-دامپزشک

چگونه سرعت ایچاد مقاومت میکروبی را کاهش دهیم

مصرف صحیح دارو و تحویز منطقی آنتی بیوتیکها می تواند به طور چشمگیری روند بروز مقاومت میکروبی را کند کند

 ۱-رعایت بهداشت  شخصی و عمومی به منظور پیشگیری از ابتلا به بیماریهای واگیر و عفونی و انتشار عفونت و بیماری مانند شستن صحیح و کامل  دستها ، تغذیه مناسب

۲-انجام واکسیناسیون پرهیز از تماس غیر ضروری با افراد و یا محیطهای آلوده

۳-رعایت موارد بهداشتی در مواقع بیماری برای جلوگیری از انتقال بیماری به سایر افراد مانند ماسک زدن

۴-پرهیز از مصرف خودسرانه دارو و خوددرمانی بدون مشورت با افراد آگاه و آموزش دیده مانند پزشک و داروساز

استفاده خودسرانه دارو سبب پوشیده شدن برخی علایم بیماری و در نتیچه سبب اشنباه پزشک و انتخاب نادرست  انتی بیوتیک می شود

۵-اجتناب از درخواست بی رویه دارو از پزشک و داروساز و اعتماد به آنها در انتخاب داروی مناسب برای بیماری خود و یا فرزندان و بستگان بیمار. و مقاومت همکاران پزشک و داروساز در خصوص تجویز یا تحویل این درخواستها

۶-عدم توصیه داروی مصرفی خود به دیگران حتی در مواردی که علائم بیماری مشابهت داشته باشد.

۷-رعایت دقیق دستور مصرف داروهای تجویزی توسط پزشک و داروساز، مخصوصا در مورد داروهای آنتی میکروبیال

۸-تکمیل دوره درمان و مصرف تمامی داروی آنتی میکروبیال تجویز شده توسط پزشک بر اساس فواصل زمانی توصیه شده. برخی از افراد ضرورت تکمیل د.ره مصرف دارو را نمی دانند و با برطرف شدن علایم بیماری دارو را قطع می کنند برخی دیگر بیش از حد دارو می /ردازند که هر دو مورد سبب بروز پدیده مقاومت میکروبی می شود و اگر این افراد مجدد به همان عفونت مبتلا شوند به سرعت بهبود نمی یابند

هنگام مراجعه به پزشک هرگونه سابقه حساسیتی اعم از دارو یا غذا را حتما اطلاع رسانی کنید موارد زیادی بوده که بیمار به آنتی بیوتیکی حساسیت داشته و پزشک خود را مطلغ ننموده و با تجویز مجدد انتی بیوتیک دچار عوارض جانبی دارو شده است همجنی در صورتی که بیماری های زمینه ای یا شرایط فیزیولوزیک خاص مانند بارداری دارید ختما پزشک خود را مطلع کنید زیرا که برخی از آنتی بیوتیکها و دارو های ضد میکروبی در بارداری منع مصرف دارند

شرایظ نگهداری دارو و طریق آماده سازی دارو و مصرف ان را از داروساز یپرسیم

یادآور می شود: هفته جهانی آگاه سازی داروهای ضد میکروبی از  از ۲۷ آبان آغاز و تا ۳ آذر ماه ادامه دارد.